In een samenleving waarin geluk en succes als de norm gelden, ontstaat een cultuur waarin negatieve gevoelens weinig ruimte krijgen. Vragen als ‘Hé, alles goed?’ worden vaak automatisch beantwoord, terwijl gevoelens van somberte verborgen blijven. De druk om altijd blij en gelukkig te zijn, lijkt constant aanwezig. Maar zijn we altijd gelukkig? En moeten we dat wel nastreven?

Ook mijn geluk was een tijdje even op. Door een combinatie van studeren, werken, een druk sociaal leven en een passie voor sport, werd het mij zo nu en dan te veel. Langdurige stress en vermoeidheid, veroorzaakten lichamelijke klachten. Het eindresultaat waren extreme en vooral te lang blijvende hoofdpijnen die ervoor zorgden dat ik een aantal keer flink op de rem moest trappen. Maar wat als mijn lichaam op een dag niet meer waarschuwt? Wat als de stress en vermoeidheid blijven opstapelen? Wat is dan mijn rem? Slaan mijn eindeloze gedachten, stress en vermoeidheid dan door? Wat als mijn leven langzaam zijn kleur verliest?

Maar wat is depressie eigenlijk? Aan de buitenkant is er vaak niets te zien. Mensen lijken op het eerste gezicht ‘normaal’, terwijl ze vanbinnen een onzichtbare strijd voeren. ‘Depressie is bekenden ontmoeten die verheugd tegen je zeggen: “Maar ik zie niks aan je?” Wat verwachten ze dan?’ schrijft François de Waal in Depressie, de dwangmatige denkziekte. Depressie is een psychische aandoening die veel onzichtbare en abstracte gevoelens en emoties kent. Als je niet weet dat iemand depressief is, dan is dit vaak ook niet aan deze persoon te zien. ‘Depressie is met geen pen te beschrijven,’ schrijft De Waal. Misschien is dat juist het probleem. Wie het niet zelf heeft meegemaakt, kan zich moeilijk voorstellen hoe het voelt. Het ontbreekt echter aan een omgeving waarin deze gevoelens er mogen zijn en gezien mogen worden.

Dit afstudeerproject onderzoekt hoe architectuur ingezet kan worden om de innerlijke belevingswereld van depressie ruimtelijk te vertalen. Centraal staat de vraag hoe architectuur kan bijdragen aan het ervaarbaar maken van de abstracte en vaak onzichtbare gevoelens die met depressie gepaard gaan. Echter, om deze vraag te beantwoorden, zijn ruimtes nodig waarin de zintuigen het middel zijn om de diepgaande ervaring te beleven.

Het programma en het ontwerp zijn uiteindelijk een vertaling van een universele benadering van depressie. Het ontwerp zal niet de pijn kunnen overbrengen, maar ik wil wel een poging doen om de gevoelens en emoties voelbaar te maken om het gesprek te kunnen openen. Wat je niet kunt zien, wil ik laten voelen.

Juliette den Breejen